DỪA VIỆT: TẠI SAO DỄ MẤT LỢI THẾ VỀ GIÁ VÀ CÁCH THOÁT KHỎI “BẪY” GIA CÔNG?

Khái niệm “bẫy gia công” trong xuất khẩu dừa tươi

“Bẫy gia công” mô tả thực trạng khi doanh nghiệp Việt Nam chỉ đóng vai trò cung cấp nguyên liệu thô — mà không sở hữu thương hiệu, không kiểm soát được giá bán, và không trực tiếp kết nối với người tiêu dùng cuối. Điều này dẫn đến một chuỗi giá trị thiếu bền vững, trong đó doanh nghiệp sản xuất hưởng lợi rất thấp mặc dù có thể đầu tư đạt chuẩn.

Tại sao dừa Việt dễ rơi vào “bẫy gia công”?

• Giá trị thấp, lợi nhuận mỏng: Doanh nghiệp chỉ bán dừa tươi nguyên liệu, giá xuất rất thấp, bị ép bởi khâu trung gian.

• Lệ thuộc vào thương lái hoặc bên nhập khẩu: Không có hợp đồng dài hạn, doanh nghiệp yếu thế khi đàm phán.

• Không xây dựng được thương hiệu riêng: Dừa Việt chỉ xuất dưới tên nước ngoài, không tồn tại trên kệ siêu thị quốc tế.

• Không kiểm soát chất lượng cuối cùng: Do không làm thương hiệu, doanh nghiệp không nhận phản hồi từ thị trường, khó cải thiện sản phẩm.

Dấu hiệu nhận diện “bẫy gia công”

• Đơn vị xuất khẩu không có tên trên bao bì; mọi thông tin thuộc về bên trung gian.

• Giá bán trong nước quá chênh lệch so với mức bán lẻ quốc tế (có thể gấp 3–5 lần).

• Thiếu hợp đồng ổn định, doanh nghiệp nhập hàng theo mùa vụ.

• Không truy xuất được vùng trồng, chất lượng chẳng rõ ràng.

Cách thoát ra khỏi “bẫy gia công” — giải pháp thực tiễn

a) Chuẩn hóa vùng trồng và cơ sở đóng gói

• Đầu tư vào mã vùng trồng, chuẩn VietGAP/GlobalGAP để có quyền xuất chính ngạch và truy xuất nguồn gốc.

b) Xây dựng thương hiệu dừa tươi Việt

• Thiết kế bao bì chuyên nghiệp, ghi rõ xuất xứ Việt Nam, mã vùng và mã cơ sở đóng gói.

• Bắt đầu bán dưới thương hiệu riêng — dù chỉ song song với gia công.

c) Tăng cường kết nối trực tiếp vào phân phối quốc tế

• Tham dự hội chợ quốc tế, tham gia các nền tảng B2B để tìm đối tác nhập khẩu trực tiếp.

• Tránh lối xuất chậm trễ qua trung gian.

d) Đào tạo nông dân và liên kết chuỗi vùng trồng

• Liên kết HTX/nông dân, thống nhất quy trình canh tác và thu hoạch để đảm bảo chất lượng đầu vào đồng đều.

e) Đầu tư bài bản vào logistics và bảo quản

• Hợp tác với các đơn vị logistics chuyên tuyến có hệ thống lạnh, đảm bảo chất lượng trong chuỗi vận chuyển.

Bài học từ các địa phương tiên phong

Tại Bến Tre — thủ phủ dừa của Việt Nam — tỉnh đã phát triển vùng nguyên liệu theo quy chuẩn, áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc và xây dựng chuỗi giá trị khép kín. Nhờ vậy, dừa Việt ngày càng được đánh giá cao và ít bị ép giá hơn. Một nguồn tin ghi nhận Bến Tre đã có hơn 133 vùng trồng được mã, với doanh thu xuất khẩu đạt hàng trăm triệu USD mỗi năm.

Kết luận

“Bẫy gia công” khiến dừa Việt lâm vào cảnh “làm nhiều, hưởng ít”. Nhưng nếu doanh nghiệp chủ động thay đổi bằng cách xây dựng thương hiệu, chuẩn hóa vùng trồng, kiểm soát đầu ra, thì cơ hội bứt phá tăng giá và chiếm lĩnh thị trường quốc tế sẽ không còn xa.

Bạn cần mình phát triển tiếp thành bài ngắn lan truyền mạng xã hội, infographic, hay template báo cáo nội bộ? Mình hỗ trợ nhé!